ODKRYJ MAGIĘ MIEJSCA – ZWIEDZANIE WENECJI
ZWIEDZANIE WENECJI
BIURO PODRÓŻY SZCZECIN
Wenecja to miasto na wodzie i związane z wodą, bowiem wybudowana ją na morzu, jako schronienie na mniejszych i większych wyspach laguny weneckiej.
Schronili się tu rybacy, myśliwi, warzelnicy soli i żeglarze, uciekający przed Hunami, pod wodzą Attyli w V wieku pustoszącymi tereny Veneto. Drugą falę uciekinierów, a zarazem osadników na wyspach laguny wywołał najazd Longobardów w VI wieku. Biskup Akwilei schronił się wówczas na Grado tworząc biskupstwo.
Zwiedzanie Wenecji
Małe wysepki nie mogły pomieścić napływającej wręcz uciekającej ludności. Bardzo często zalewane były wodą. Mieszkańcy zaczęli więc kopać kanały pomiędzy wyspami, a wydobytą ziemią umacniali linię brzegową.
Wenecja składa się z około 120 małych wysepek, 150 ciekawych kanałów wodnych, ok. 410 mostów i mosteczków oraz ogromnej ilości wspaniałych zabytków.
Największą atrakcją jest Plac oraz Bazylika św. Marka znajdująca się w samym centrum Wenecji. Niestety co pewien czas Wenecja zalewana jest przez słone wody laguny; jest to tzw. zjawisko „Acqua alta” czyli zjawisko „Wielkiej wody”. Następuje to wskutek wyjątkowo silnych przypływów wywołanych przez odpowiednio dużą różnicę ciśnienia atmosferycznego w dwóch końcach Adriatyku i mocnych powiewów wiejącego od południa wiatru o nazwie „Sirocco” – utrudniającego odpływ. „Wielka woda” nawiedza Wenecję najczęściej w okresie jesiennym lub wiosennym.
Wysoka fala powodziowa jest problemem dla sklepikarzy, restauratorów, dla pozbawionych transportu i zaopatrzenia mieszkańców. Jest także ogromną niedogodnością dla turystów oraz wielkim zagrożeniem dla zabytkowych kamienic i kościołów. Woda, która w trakcie trwania „Acua alta” wdziera się do miasta jest o wiele bardziej słona niż w normalnym dniu. Sól osadza się na budynkach i niszczy bezcenne mury oraz podmywa fundamenty pałaców i innych budowli.
Historia masek weneckich wywodzi się z XII wieku. Najciekawsze jest jednak to, że nikt do końca nie potrafi wyjaśnić jaki był początek tego fenomenu.
Dość prawdopodobną historią jest ta mówiąca, że gdy Wenecjanie podbili Konstantynopol, po raz pierwszy zetknęli się wówczas z muzułmańską kulturą, w której kobiety zasłaniają twarze. Jako że sprowadzono do Wenecji wiele egzotycznych zwyczajów, także i ten podchwycony został przez weneckie kobiety, które przy różnych okazjach zaczęły ukrywać swoje twarze za wymyślnymi maskami w zbożnym lub mniej świętym celu.
Inna opowieść mówi, że miasto w owym okresie pełne było podziałów społecznych i klasowych. Często dochodziło do buntów i rozruchów wśród biedoty i drobnej szlachty. Trudno jest żyć gdy brakuje Ci wszystkiego, a ludzie obok żyją w luksusie ponad miarę.
Mówi się, że władze miasta ogłosiły część roku poprzedzającą Wielki Post okresem, w którym mieszkańcy, mogą ukryć swój status i majętność za maską i przebraniem. Wszystko po to by bez względu na pochodzenie mogli mieszać się między sobą bez lęku o odsunięcie.
Co dziwne, pomysł ten spodobał się nie tylko weneckim biedakom. Bogaci mieszczanie zaczęli przebierać się w skromne szaty, a twarze przysłaniać zwykłymi, skórzanymi maskami i pojawiać się w dzielnicach gdzie chadzać im na co dzień nie wypadało.
Maski z biegiem czasu ewoluowały. Początkowo nieciekawe, skórzane czy drewniane szkaradzieństwa, które raczej straszyły niż pociągały, zastąpione zostały przez delikatne, kunsztowne wyroby z doskonałej porcelany, srebra i złota. Ich produkcja stała się prawdziwą sztuką, którą całe rodziny parały się od pokoleń.
Nawet na niedaleko leżącej od Wenecji wyspie Murano, słynnej z produkcji doskonałego szkła, zaczęły powstawać odlewane ze szklanej masy, piękne i delikatne zasłony na twarz. Z czasem okres oficjalnego karnawału tak spodobał się mieszkańcom, że zaczęto go wydłużać. W końcu przez większość roku ludzie chadzali po mieście w maskach i wykwintnych przebraniach. Każdy mógł być kimś i być nikim jednocześnie. Zacierały się granice bogactwa, pochodzenia i wychowania.
Bogate damy flirtowały, a nawet z pasją romansowały na potęgę, kryjąc twarz za maską o niewinnym wyrazie zdziwionego anioła. Podobnie bogata szlachta mieszała się z plebsem i na odwrót. Puszczały wszelkie hamulce, a hulanką i deprawacji nie było końca.
W wieku XV, Wenecja nazywana była kloaką Europy, a kościół z oburzeniem komentował bezeceństwa, które działy się na jej ulicach. Oczywiście nie przeszkadzało to świętobliwym hierarchom kościoła odwiedzać Wenecję, by włożyć maskę i zgubić się w nierozpoznawalnym tłumie.
W końcu jednak jakąś granicę chyba przekroczono, gdyż władze miasta ograniczyły prawnym dekretem okres, w którym można było zakładać maski. Ostatecznie skrócono go do kilku tygodni i wprowadzono jednocześnie wiele innych zakazów. Na ten przykład, nie wolno było w przebraniu wchodzić do kościołów, kasyn i restauracji.
Prawa i zwyczaje związane z maskami w Wenecji
Ciekawy dekret uchwalono na początku wieku XVI, który głosił, że pod srogą karą nie wolno mężczyznom przebierać się za kobiety i odwiedzać żeńskich klasztorów. Wyobrazić sobie trudno co musiało się dziać w murach zakonnych by prawo takie powstać musiało.
Z czasem zakazano też noszenia strojów i masek, które mogły ukryć płeć przebierańca, a nawet kroniki sądowe wspominają o prawie zakazującym nakładania peleryny na nagie ciało płci wszelkiej. Nie wolno było pod kostiumem nosić broni ani innych niebezpiecznych przedmiotów. Przypuszczać można, że miasto pełne zamaskowanych ludzi było wymarzoną sceną dla przestępców wszelkiej maści.
Za złamanie miejskich dekretów i praw czekały na delikwentów naprawdę srogie kary i to bez względu na zamożność i pochodzenie. Gdy przyłapano mężczyznę łamiącego prawo groziły mu 3 lata więzienia i kilkaset lirów grzywny, czyli niemal roczna pensja.
Kobiety miały jeszcze gorzej, gdyż poza więzieniem i grzywną mogły zostać skazane na publiczne pośmiewisko. Przykuwano taką grzeszną pannę na środku placu św. Marka i przechodnie mogli do woli naigrywać się ze słabości jej charakteru. Oczywiście większość kobiet skrycie cieszyła się, że to nie one tym razem zostały przyłapane.
Gdy pod koniec osiemnastego wieku Napoleon zdobył miasto całkowicie zakazał karnawału i noszenia masek. Zwyczaj wrócił dopiero w roku 1979.
Dziś na kilka dni przed wielkim postem w mieście odżywają dawne tradycje. W poprzednim roku mieliśmy przyjemność uczestniczyć w tym niezwykłym wydarzeniu, o czym opowiemy niebawem, teraz jednak skupmy się na maskach, które można zobaczyć wędrując wzdłuż weneckich kanałów.
Popularne maski weneckie
Colombina – Jest to maska bogato zdobiona złotem, srebrem i często piórami. Zakrywa ona tylko górną część twarzy wraz z nosem. Ciekawe jest to, że tak niewielki zabieg wystarczy by osoba ukryta za maską stała się praktycznie nierozpoznawalna.
Arlecchino – Czarna i raczej prosta maska przestawiająca prostaka lub niewolnika. Noszący tą maskę często zakładają strój zszyty z kolorowych trójkątów, typowy dla tej postaci w teatrze Commedia dell’aret. Maska zakrywa czoło, oczy i nos a często także policzki.
Pantalone – To jedna z masek komicznych. Przedstawia starca, bojaźliwego, zadufanego w sobie i wymądrzającego się przy każdej okazji. Pantalone podobny jest trochę do Papkina z „Zemsty” Fredry, tak mi się zdaje.
Jest to postać budząca złośliwy śmiech i drwiny. Maska często jest ciemnego koloru z długim wydatnym nosem.
Dottore inaczej Doktor dżuma – Znana jest jako maska doktora czy medyka. W tamtych czasach podczas często wybuchających chorób, które nieraz dziesiątkowały całe miasta wierzono, że to zapach zwłok i zgnilizny przyczynia się do roznoszenia choroby. By uchronić się przez zarażeniem, lekarze zakładali maski z długim nosem, w który upychali silnie pachnące zioła.
Niewiele to zapewne pomagało ale ludzie w koszmarnych maskach stali się symbolem Czarnej Śmierci czyli dżumy, która w pewnych rejonach Europy zabiła nawet 80% ludzi.
Do maski nosi się czarny płaszcz i trójkątny kapelusz. Na maskę często zakłada się okulary.
Bautta – To kwadratowa maska zakrywająca całą twarz. Nie ma w niej otworu na usta, za to dolna część jest odchylona, tak że spokojnie można walnąć piwko bez potrzeby pokazywania twarzy.
Volto – Tradycyjna, biała maska przedstawiająca twarz bez wyrazu. Dla mnie najładniejsza i gdybym miał wybrać którąś z wymienionych to właśnie nosił bym maskę Volto. Przedstawia ona chyba ducha albo anioła.
Nosi się do niej czarny płaszcz i równie czarny kapelusz z piórami.
Gnaga – Bardzo ciekawa maska, noszona niegdyś przez mężczyzna chcących udawać kobiety. Popularna wśród homoseksualistów. Jest to maska o kocim kształcie ze sterczącymi uszami. Nazywana jest też Dwuznaczną kocicą, co daje do myślenia czyż nie ? J
Moretta – To maska ściśle przylegająca do twarzy, powlekana atłasem lub aksamitem. Od innych różni się tym, że przylega do twarzy dzięki guzikowi ściskanemu w ustach. Osoba ją nosząca nie może więc się odzywać, w wielu przypadkach to ogromny plus.
Wzorów masek jest oczywiście dużo więcej i nie sposób ich wszystkich wymienić.
W Wenecji maski można kupić dosłownie wszędzie. Nawet robiąc zakupy w nielicznych marketach często drobne, tanie maski dodawane są do wybranych produktów. Na straganach rządzą wyroby z Chin. To plastikowe i tandetne podróbki niegodne naszej uwagi. W sklepach z pamiątkami można znaleźć pięknie zdobione maski z gipsu, masy papierowej lub szkła. Kosztują one od kilkadziesiąt euro w górę.
